Toneelspelen in de Tegenwoordige Tijd
Toneelspelen in de Tegenwoordige Tijd – Tweede geheel herziene uitgave © Paul Binnerts, IT&FB Amsterdam 2018
In deze herziene uitgave van Toneelspelen in de Tegenwoordige Tijd heeft Paul Binnerts zijn inzichten over het vertellende toneel(spelen) verhelderd en verdiept. Nieuw opgedane ervaringen en vertalingen in het Engels en Duits brachten hem tot aangescherpte formuleringen. Het boek is verrijkt met tal van nieuwe voorbeelden.
Opbouw en structuur van het boek zijn volledig gewijzigd. De uitgangspunten zijn dezelfde gebleven: de toneelspelers zijn ‘als zichzelf aanwezig’ op het toneel, om van daaruit zichzelf in scène te zetten, en zodoende het verhaal van het stuk en hun rol(len) te vertellen. Zij zijn niet langer voertuigen voor de boodschap van de schrijver of de interpretaties van de regisseur, maar betrokken bij de voorstelling die ze creëren. Ze hebben iets te vertellen, en ze hebben zeggenschap over wat ze vertellen.
Het boek beschrijft de essentiële elementen van het vertellende toneel en de techniek van het vertellende toneelspelen. Het beoogt deze techniek (‘methode’) beschikbaar te maken voor degenen die werken in de praktijk van het theater – toneelspelers, regisseurs, speldocenten, dramaturgen en decor-/lichtontwerpers, ja zelfs componisten, musici, choreografen en architecten.
Toneelspelen in de tegenwoordige tijd besteedt in aparte hoofdstukken aandacht aan Stanislavski en Brecht, en gaat in op de historische achtergronden van dit moderne concept voor toneelspelen, dat bepaald wordt door een nieuwe definitie van het begrip ‘tijd’ in het theater en nieuwe inzichten over het gebruik van de theatrale ruimte. Het boek bestaat uit drie delen, voorafgegaan door een Inleiding.
- Inleiding. Hierin beschrijft de auteur zijn eerste ervaringen met het werk van Bertolt Brecht, aan de hand van het leerstuk De Maatregel. In een tweejarig experimenteel laboratorium met regiestudenten aan de Theaterschool van Amsterdam (1971-1973), en in samenwerking met componist Louis Andriessen, werd de grondslag gelegd voor het concept van het vertellende toneel.
- Deel I. Premissen en Invloeden. In Hoofdstuk 1 komt de veelvoudige identiteit van de toneelspeler aan bod, de paradoxen en tegenspraken die hij tegenkomt, en wat hij doet als hij speelt. De hoofdstukken 2 en 3 plaatsen dit in de context van de door Stanislavski en Brecht geïnspireerde toneelspeeltechnieken van het psychologisch realisme en het epische theater, door ze analytisch met elkaar te vergelijken.
- Deel II. Toneelspelen in de Tegenwoordige Tijd, is in de eerste plaats een handleiding voor de praktijk van het vertellende toneelspelen. In Hoofdstuk 4, De Techniek, worden de voornaamste vaardigheden en instrumenten van de vertellende toneelspeler en het vertellende toneel beschreven, in vergelijking met de door Stanislavski en Brecht ontwikkelde technieken, en vaak toegelicht met voorbeelden uit de eigen ervaring. Ook bij de vorm-bepalende elementen als tijd, ruimte, licht, geluid/muziek wordt uitvoerig stilgestaan. Hoofdstuk 5, De Workshop beschrijft een ‘workshop’ bestaande uit een serie oefeningen, die leiden tot het vertellend spelen van een rol. De toneelspelers vertellen een verhaal uit hun eigen biografie, nemen er afstand toe, creëren eerst een solo-performance en vervolgens een montage van alle verhalen. De opeenvolgende stappen dragen bij aan het bewustzijn van de toneelspeler over zijn veelvoudige identiteit en de techniek van het vertellende spelen. De lichamelijke en ruimtelijke oefeningen in Hoofdstuk 6, zijn ontworpen om de toneelspeler waarlijk als zichzelf aanwezig te zijn in een voorstelling.
- Deel III. Vertellend Toneel in Historisch Perspectief gaat, te beginnen met de vroegste oorsprongen van spel, ritueel en verhalen vertellen in Hoofdstuk 7 in vogelvlucht in op de geschiedenis van het toneelspelen, specifiek in verband met de ontwikkeling van de theaterarchitectuur en de toneelbouw. In Hoofdstuk 8 wordt uitvoerig stilgestaan bij de oorsprongen van het realisme als theaterconventie. De twee grote toneelconventies die het toneel van de twintigste eeuw in hun greep hebben gehouden: die van Stanislavski en van Bertolt Brecht, zijn in deze context geplaatst. Dat voert tenslotte naar het vertellende toneel, een ‘theater van de tegenwoordige tijd’, waar het onderscheid tussen spel en toneelspel wordt hersteld én opgeheven.
www.bol.com
www.theaterandfilmbooks.com
Ook verkrijgbaar in het Engels:
- Acting in Real Time © By Paul Binnerts. Translated by the author and Stephen Wangh. The University of Michigan Press, Ann Arbor, 2012.
www.amazon.com
www.press.umich.edu
Ook verkrijgbaar in het Duits
- Real Time Acting für ein Theater der Gegenwärtigkeit – Spiel Zeit Raum © Paul Binnerts, aus dem Niederländischen übersetzt von Rainer Kersten, Schibri Verlag, Uckerland/OT Milow, 2014. Lingener Beiträge zur Theaterpädagogik Band XIII.
